Nederlandse post-punk/avant-garde/experimentele muziek

[FrisianFreedom]

Ik kan zelf Nederlandse muziekgroepen als De Kift en Plan Kruutntoone erg waarderen. En hoewel dat nogal verschilt, kan ik aan deze twee muziekgroepen een derde koppelen, namelijk Volksweerbaarheid (luister maar naar nr's als Imperator Futurismo Uno en Het Abstrakte Klare).

Ik ben op zoek naar meer van dit soort muziek en omdat deze muziek wat betreft genre moeilijk te vatten is heb ik deze draad gemakshalve 'Nederlandse post-punk/avant-garde/experimentele muziek' genoemd.

Onderstaand artikel vond ik wel een aardig inleiding (en de muziek van de een aantal bands die in het artikel worden genoemd heb ik inmiddels ook [The Minny Pops, The Ex en Mecano]; nu enkel nog nader beluisteren):

Dutch Post-Punk Experimentalism

by Martijn Voorvelt
(January 2004)

1. Prologue: 'Dolphins Spurt'

Who remembers The Minny Pops?

Up front we hear a relentless rhythm machine going chop-a-tee-ka-chop-a-tee-ka-chop-a-tee-ka. A dissonant guitar phrase and a simple bass line are repeated as if they are stuck in a groove. In the background, a vocalist recites half-intelligible texts about Rachel, a coconut and a dolphin - the robotic repetition of the words robs them of everything human or natural. Behind this, an amorphous wash of sped-up voices going ha-na-na, na-na, like a congregation of shamans. This is one of the Minny Pops' most accessible moments, called 'Dolphins Spurt.' Clearly these young men are not simply here to entertain. This is experimental art, disguised as pop music. And it reaches a surprisingly wide audience, as this music is very much of its time. For it is 1979: after the death of punk, many young pop musicians suddenly feel the need to experiment, to invent and test new sounds and new methods of creating pop music, often with a minimum of technique and a maximum of ideas. The Minny Pops were one of The Netherlands' most successful exponents of this movement.

2. Post-punk experimentalism: international

One of the most creative consequences of the punk movement was a brief, wide interest in musical experimentation. Between 1977 and 1983, many young musicians experimented with song form, instruments (especially the suddenly inexpensive rhythm machines and synthesizers) and studio techniques, considerably extending the language of pop and rock music. In the UK, this movement produced acts as different as Wire, The Raincoats, Nurse With Wound, Throbbing Gristle and Gang of Four, simultaneously rousing interest in older rock experimentalists such as Brian Eno, Robert Wyatt, This Heat and Henry Cow/Art Bears. Both in the U.S. (DNA, Sonic Youth, Pere Ubu, The Residents) and in continental Europe musicians joined this experiment-craze. Typically, musical experimentation went hand in hand with an appetite for independence; the monopoly of the large recording companies was temporarily broken, while hundreds of independent companies (indies) were founded. Many of these valued artistic expression over commercial success and had no trouble marketing experimental (according to the established music industry, "difficult") music. Equally typical was the quick demise of this movement, at least in the UK: during the early eighties most experimental pop was either annexed and "tamed" by the large record companies, or confined to the margins and forgotten (in the U.S. and on the European mainland this was a more gradual process). However, influences are still audible in, for instance, many dance and ambient styles, post-rock bands such as Tortoise and Godspeed, You Black Emperor, and "industrial" acts such as Marilyn Manson and Nine Inch Nails.

3. The Netherlands

In The Netherlands too, many young pop musicians began to subvert pop and rock conventions. Unfortunately, this interesting phase in Dutch pop history, if at all remembered, has rarely been taken seriously afterwards, which is consistent with the typical and often heard Dutch saying "Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg" (act normally; that way you're crazy enough). However, between 1979 and 1983 "avantgarde" was temporarily hip, and many people could enjoy experimental sounds through VPRO Radio show Spleen or read about them in the magazine Vinyl. Although the Dutch experimentalists often watched and copied their British colleagues' every move, this movement produced some very original, genuinely Dutch acts such as Morzelpronk and Nasmak.

With hindsight it is possible to identify four main strands.

- Amsterdam: the squat movement. This large social movement spawned many punk bands, some of which showed experimental tendencies, notably The Ex and Morzelpronk. Both are typically guitar bands, evolving their very recognizable styles from the premise that lack of instrumental technique does not necessarily hamper creativity, on the contrary (after all, they were part of an anarchist movement!). Morzelpronk was a "guitar collective" led by Dolf Planteijdt, who had a recording studio for like-minded bands since 1979, the Koeienverhuurbedrijf (Cow Rental Company). Several members of Morzelpronk would later play in other (more or less experimental) guitar groups, such as Kong, Kleg, Dull Schiksal and De Kift. The Ex soon attracted international recognition with their combination of harsh, atonal music and socially engaged lyrics. They would increasingly use free improvisation, inventing new ways of playing guitar, and are still widely regarded as one of the most exciting live bands in the world.

- Amsterdam: art academies. Generally, these bands were less interested in freedom and improvisation, and more in electronic beats, discipline and repetitive structures. Wally van Middendorp had founded the seminal Plurex label, that would sustain The Minny Pops and many side-projects from 1978 onwards, such as the trio Smalts and Stephen Emmer's solo work. Musicians like Emmer were also involved in founding Vinyl magazine, instrumental in disseminating knowledge of experimental post-punk bands, and coining the "Ultra" movement (for "extreme" electronic music). Other interesting Amsterdam art bands, though perhaps more mildly experimental, included The Tapes, who had a great talent in constantly developing their intricate arrangements, and the gloomy "art collective" Mecano (see below).

- Nijmegen: Mekanik Kommando. A band with an electronic basis but with boasting two bass players. Darlings of the Ultra-movement, they gradually developed a more introvert, dreamy musical style. The members are still involved in interesting musical projects.

- Eindhoven: Nasmak and friends. Like The Minny Pops, Nasmak were from the South of the country were interested in repetitive structures, but their music was less harsh and mechanical, more fluid and danceable. Their first record (on Plurex) was hailed by John Peel as the best continental record of the year. All members had their own side-projects, such as + Instruments (Truus de Groot with varying personnel including Lee Ranaldo from Sonic Youth).

These four strands did not remain neatly isolated. Several collaborations evolved, such as Valori Plastici (with Nasmak's Joop van Brakel and Mecano's Dick Polak), and there were many "outsiders". Worth mentioning is the duo of Harold Schellinx and Ronald Heiloo, who moved to London and recorded Commuters, a collection of poetic miniatures sung by Art Bears-vocalist Dagmar Krause.

During the early eighties, The Netherlands caught cassette-fever. After 1982, many experimental sounds were disseminated through underground cassette networks (out of which the important music shop Staalplaat evolved). Thus the continuation of experimental pop was ensured, albeit on a more marginal scale. Many of the above-named musicians are still active, and new experimental acts have come up, but pop experimentalism has never again attracted as much interest as in the post-punk days of Ultra, Vinyl and Spleen.

5. Epilogue: 'The Mutant Jasz'

Industrial sounds: gases flowing through pipes in a huge factory hall. A huge drum beat, and a staccato violin going "tu-ti-tu-tu-tu"... And again. And again... A cold, post-industrial society in decay is summoned by these doom-laden sounds, while a sombre, male voice speaks through a megaphone - "emotive machinery matches the cold light of day...it features the world, materialized in grey..." Dated though this music from 1983 may sound, it is still unlike anything else in its dark (anti??)-communist mood, its stark instrumentation, and the way the "songs" take their time to develop. A cross between Joy Division, Laibach and Kurt Weill, perhaps. Innovation rarely sounded so old-fashioned, and pessimism was rarely so enjoyable...

But who remembers Mecano?

Bron: http://www.furious.com/perfect/dutchpostpunk.html

[FrisianFreedom]

Ondeskundigheid, is dat hét?

-skop-

[Oak]

- Nijmegen: Mekanik Kommando. A band with an electronic basis but with boasting two bass players. Darlings of the Ultra-movement, they gradually developed a more introvert, dreamy musical style. The members are still involved in interesting musical projects.

Bron: http://www.furious.com/perfect/dutchpostpunk.html

HAHA, hoe gaaf dat ik deze groep nog eens terug vind op metalfan!
Mijn pa heeft ooit een van die bandleden gekend en kreeg in die tijd een LP in zijn handen gedrukt, genaamd "Dancing Elephants". Toen ik twee jaar geleden deze plaat uit zijn collectie trok vond ik het wel gaaf klinken en verklaarde hem officieel tot mijn LP, hehe.



Volksweerbaarheid (ook al uit Nijmegen rock city, jaja) is trouwens ook zeer aangenaam om aan te horen. Als iemand van zijn Groeven in Zwart Vinyl plaat af wilt, kan hij mij mailen, hehe. Ze krijgen binnekort een nieuwe 7" uit, als het goed is. Misschien is deze zelfs al uit...

[FrisianFreedom]

Een nieuwe 7" van Volksweerbaarheid! Goed dat te horen...

[FrisianFreedom]

Mekanik Kommando heb ik dan weer niet gehoord. Met dit soort muziek heb je te maken met een vrij ondergronds gebeuren lijkt het, en het kent niet de populariteit die het vroeger had.

Alhoewel er vast veel meer te vinden is dan het hier genoemde.

[Kriestof]

allemaal leuk, maar waar zijn er mp3 (samples) te vinden?

[FrisianFreedom]

www.dekift.nl

www.volksweerbaarheid.nl

www.mecano.ws (gaat meer de new wave kant uit overigens)

www.theex.nl (muzikale basis ligt bij de punk bij deze groep)

[FrisianFreedom]

Nog een artikel:

bron: http://nederpunk.punt.nl/index.php?r=1& ... _archief=0


INTERMEZZO: EXPERIMENTELE BANDS VAN 1978 TOT 1984

Het navolgende is een uitstapje waarvan sommigen zouden vinden dat het niet in een relaas over punk in Nederland thuishoort. Ik vind van wel, omdat de hier onder beschreven bands zijn ontstaan dankzij de punkbeweging en hun inspiratie daar vandaan haalden. Dat ze vervolgens een ander soort muziek zijn gaan maken staat daar ik mijn ogen los van.

HE WANTS TO BE A MACHINE

"He wants to be a machine

he wants to be a minny pop"

They want to be a machine

they want to be a minny pop

A machine so that we can be reached

even when we’re not home

answering machine

answering machine

answering machine"

Minny Pops, Minny Pops, 1979

Wally van Middendorp begon zijn loopbaan in de muziek als zanger/componist van de Amsterdamse Tits, die op het door Wally opgerichte Plurex-label de single 'Daddy is my Pusher/We're so Glad that Elvis is Dead' uitbrachten.





Nadat de eerste punkgolf was overgewaaid, begon Wally in de Amsterdamse

Haringpakkerssteeg de platenzaak Boudisque, en richtte tevens de band Minny

Pops op. Deze band maakte heel andere muziek dan The Tits. In maart 1979 verscheen

de eerste ep van Minny Pops, 'Kojak/Footsteps/Nervous', op Plurex.

Een vreemde single. Hubert van Hoof van Muziekkrant Oor, toen vaste single-

recensent van deze krant, wist niet zo goed wat hij er mee aan moest, maar was

wel geintrigeerd. De andere leden van Minny Pops waren Wim Dekker op synthe-

sizer, Gerard Walhof op gitaar en Lion van Zoeren op bas. Er werd geen gebruik

gemaakt van een menselijke drummer, de drums kwamen uit de drumcomputer.

De eerste elpee 'Drastic Measures, Drastic Movement' die daarna verscheen, eveneens op het Plurex-label was behoorlijk experimenteel. De muziek is vaak lelijk, monotoon en er zijn allerlei vreemde geluiden in te horen. De experi-mentele band Novak uit San Francisco wordt in de hoestekst bedankt[1], en ook The Residents en Engelse experimentelen als This Heat lijken belangrijke invloeden te zijn geweest. Opnieuw besteedde in Nederland alleen Oor aandacht aan de plaat, en dat kwam volgens een goed ingelichte bron omdat Boudisque veel gratis recensie-exemplaren van nieuwe platen aan Oor schonk. Dit verhaal klopt waarschijnlijk, want Boudisque adverteerde in die tijd ook altijd in Oor, en het was in die advertenties dat ik nieuwe ideeën opdeed voor het kopen van platen. (RAF had trouwens ook een tweewekelijkse advertentie in Oor).
Minny Pops trokken de aandacht in Engeland en slaagden er als enige Nederlandse band in die tijd in, om op het befaamde Factory-label uit Manchester, bekend van bands als Joy Division, A Certain Ratio, Durutti Column en later New Order, een single uit te brengen, 'Dolphin Spurt/Goddess'. Deze single verscheen in 1980, later nog gevolgd door een meer toegankelijke tweede elpee 'Sparks in a Darkroom', een gratis flexi-singeltje bij het muziekblad Vinyl getiteld 'Een Kus', een live-ep op Plurex en een single op Factory Benelux getiteld 'Time'.

In 1986 gaan Minny Pops uit elkaar, na nog twee elpees gemaakt te hebben die

weinig aandacht trokken.



FOOD FOR THOUGHT


"He can't eat because he's having


too much food for thought"


Nasmak, Food for Thought, 1980

Een andere interessante band op het Plurex-label is Nasmak. Deze uit Nuenen (bij Eindhoven) afkomstige band wordt in 1979 opgericht en brengt in 1980 de plaat 'Nasmak Plus Instruments, Instruments plus Nasmak' uit. Plus Instruments functioneert ook nog als zelfstandige band en brengt in maart 1980 de single 'Special Agreement' uit, eveneens op Plurex. In deze band zingt Truus de Groot van Nasmak en Greg Kafton, een muzikant uit New York. Ook Lee Renaldo van Renaldo and the Loaf speelt enige tijd bij Plus Instruments. Veel muziek van deze band (en ook die van Nasmak) verschijnt in kleine oplagen op cassette-bandjes. Daarnaast heeft Nasmak, toen nog Nasmaak geheten, een nummer op de verzamel-elpee 'Uitholling Overdwars' getiteld 'Hondepoep'. Het was toen duidelijk een heel andere band dan ten tijde van de eerste elpee.













De leden van Nasmak op de eerste elpee zijn Joop van Brakel (zang en gitaar) Toon Bressers (drums en syndrum), Theo van Eenbergen (bas), Truus de Groot (zang, kraakdoos en gitaar), en Henk Janssen (drums). De plaat werd geproduceerd door Wally van Middendorp.

In 1981 volgt een ep op het Duitse Zick Zack label, waar ook de bekende experimentele band Einsturzende Neubauten uit Berlijn platen op uitbrengt[2].

Op het podium is Nasmaak vooral door toedoen van Truus De Groot[3], die een onberekenbare kraakdoos speelt, een rare mix van heavy muziek, weirde teksten, verkleedpartijen en veel show. In haar eerste jaar staat de band, die altijd veel - ook in het buitenland - heeft opgetreden, al zo'n honderd keer op het podium en geen enkel concert is hetzelfde. Truus de Groot vertrekt in 1981 naar de Verenigde Staten. Nasmak slaat met Van Brakel als zanger een nieuwe weg in, vol schuivende maatsoorten. Al improviserend maakt Nasmak trance and dance-muziek, die het op het podium zeer goed doet.

In 1982 maakt Nasmak de beste plaat uit hun carrière, '4'Our Clicks'. Deze

elpee wordt door Oor uitgeroepen tot 'misschien wel de beste plaat ooit door

een Nederlandse groep gemaakt'. Dat lijkt me nogal overdreven, maar de plaat

bevat zeker sterke, inventieve muziek die voor Nederlandse begrippen zeer

origineel klinkt. In 1983 zag ik een optreden van Nasmak in Amsterdam, waar ik zeer van onder de indruk was. De volgende Nasmak-plaat 'Duel' is dan net uit.

In 1984 gaat de band uit elkaar. De leden blijven actief in kunstkringen.

De verzoeken tot een Nasmak-reünie blijven aanhouden, maar het duurt tot september 1989 voordat Nasmak weer op het podium staat. In de klassieke bezetting Janssen - Van Brakel - Van Eenbergen - Bressers wordt het tweejarig bestaan van het alternatieve blad Opscene luister bijgezet met een eenmalige reünie, waarop een set met nieuwe nummers de echte fans weet te ontroeren.

Een derde band uit die tijd is Tox Modell, die voor zover ik weet nooit eigen platen uitbrachten, maar wel een hele leuke cassette maakte die ik helaas een keer aan iemand heb uitgeleend die niet de moeite nam om hem terug te geven. Samen met Plus Instruments maakte Tox Modell in 1981 een flexi-single getiteld "Freundschaft" bij Procede Sonepresse in Rotterdam. Deze flexi verscheen als gratis bijlage bij het muziekblad Vinyl.

Tenslotte waren op Plurex actief de Amsterdamse Tapes. Hun eerste elpee 'You Just Can't Sleep' verschijnt in 1978 op Plurex. De muziek van The Tapes,

bestaande uit Rolf Hermson (zang, gitaar), Michael Brandes (gitaar), Igor

Roovers (bas) en Peter Mouris (drums) is minder experimenteel dan die van

Minny Pops en Nasmak en verraadt de invloed van The Talking Heads.

The Tapes brengen op andere labels nog twee elpees uit en stoppen er daarna

in 1983 mee.

THE HALF-INCH UNIVERSE

"Civilized citizen, in non-stop scenery

mess around, till total hysteria

mass crowded kids living modern machinery

bite off their fucking history"

Mecano, Face Cover Face, 1978


"I paid my heritage to life's reunion

with extended effort running dry

despite combined collective thought in mind"

Mecano, To Life's Reunion, 1982

Anders dan de hier besproken bands heeft Mecano een directe link met de
punkscene, omdat de eerste single van Mecano, toen nog onder de naam Mecano

Ltd. in 1978 verscheen op het No Fun-label van Hansje Joustra. Later

ontwikkelde Mecano zich in een andere richting en ging de muziek meer de kant van new wave op. Mecano bestond uit Dick Polak (zang), Pieter Kooyman (gitaar), Tejo Bolten (bas), Cor Bolten (gitaar) en Ton Lebbink (drums).

De band ontleent zijn naam aan het in 1901 door Frank Hornby uitgevonden

Mecano-speelgoed. Dick Polak vond in 1977 in een snuisterijen-winkeltjes een folder waarin beschreven werd hoe Mecano geconstrueerd was. Omdat hij ook kunstschilder was besloot hij schilderijen te gaan maken van Mecano-objecten. Polak verdiende trouwens de kost als portier van Paradiso, hetgeen altijd handig was als er concerten geregeld moesten worden. Jos van Ex was hierover trouwens maar matig te spreken: "Dick had een deal met Paradiso gemaakt voor tien optredens in vrij korte tijd. Ik snapte niet dat ze zich daar voor leenden, als je tien keer per jaar in dezelfde tent speelt, dat is toch niet leuk meer. Of was het alleen voor de publiciteit ?"[4]

Dick Polak laat zich in zijn teksten inspireren door Russische schrijvers uit het begin van deze eeuw, met name Majakovski. Ook kan je sommige van zijn teksten (zoals Dissident Lament en Permanent Revolt) beschouwen als een flirt met het communisme. Hoe hij precies tegenover deze politieke beweging staat, wordt echter niet duidelijk, omdat de teksten, hoewel interessant op zichzelf, nogal ontoegankelijk zijn.

Naast zijn activiteiten als drummer van Mecano schrijft Ton Lebbink ook gedichten. In de zomer van 1988 zal ik hem ontmoeten als ik optreed tijdens een poeziëavond in OCC Tumult in Abcoude, waar ook Diana Ozon en Rick van Boeckel van de partij zijn.

Mecano brengt na de eerste single de mini-elpees 'Untitled' en 'Subtitled'
uit, die later worden samengevoegd op de plaat 'Entitled'. Deze drie platen
verschijnen op het Torso-label. Tijdens een tournee in Frankrijk in 1981 valt de band uit elkaar, om in de lente van 1982 weer bij elkaar te komen om 'Auto-portrait' op te nemen, opnieuw uitgebracht op Torso, en misschien wel hun beste plaat. In 1996 verschijnt de fraaie dubbel-CD 'The Half Inch Universe, Complete Works 1978-1982'. Helaas is deze compilatie niet helemaal compleet, omdat 'Fools', de B-kant van de No Fun-single, ontbreekt. Gelukkig staat die wel op de Epitaph-verzamel-CD 'I'm sure we're gonna make it', die eveneens in 1996 verschijnt. Naast de elpees verschijnen op Torso nog een tweetal singles 'History Landmarked/Escape the Human Myth' (1980) en , 'Robespierre's Re-Marx/Room for Two' (1981).

De muziek van Mecano is uiterst grillig en inventief. Zo wordt gebruik gemaakt van een accordeon en van geluidsfragmenten. De sfeer rond de band is nogal elitair, en daarom willen veel Amsterdamse punks uit die tijd niets van Mecano weten. Ook deze band is echter een voorbeeld van de mogelijkheden die de punkbeweging bood, ook aan diegenen die niet direct met punk geassocieerd wilden worden maar zich meer in kunstacademie-kringen begaven.
In 2003 brengt Leo Schelvis, ook bekend als ex-eigenaar van de Amsterdamse platen/cd-winkel Forever Changes op zijn eigen Mutant Jasz-label, opnieuw het
complete werk van Mecano uit in een luxe en een gewone editie. Het nummer Fools ontbreekt ditmaal niet, en er staan ook een aantal zeldzame live-opnames op.
Deze collectie onderstreept dat Mecano een van de beste Nederlandse bands aller tijden was, waarvan de muziek tot op heden te weinig erkenning heeft gekregen.

Momenteel werken Dirk Polak en de broers Cor en Tejo Bolten aan een nieuwe Mecano-CD die Snaketales for Dragon gaat heten. Het is ook de bedoeling om weer te gaan optreden.
De CD-release is gepland voor zomer 2005.

Zie voor meer informatie de website van Mecano: http://www.mecano.ws/

Kees Smit
Amsterdam
Januari 2005 (update mei 2005)

[1] Het nummer R.U. 21 is zelfs een bewerking van een nummer van Novak.

[2] Bijvoorbeeld de dubbelsingle 'Kalte Sterne' en de elpee 'Kollaps', beide uit 1981.

[3] Deze speelde trouwens nog met Henny Vrienten in de 'Foolsband', de voorloper van Doe

Maar.

[4] Zie Oor 24, 1980.

[Kriestof]

heb maandje geleden de kift gezien in kraakpandgebouw scheld'apen in antwerpen

was een uitstkend concert, voor de rest een vage avond met rare randanimatie als slakkenraces en een bokser die er op geilde dat je aan zijn armspieren kwam

tevens was er in een loods een concert met vier muzikanten die autootjes met daaraan stiften bevestigd lieten tekenen op een groot wit papier door muziek te maken

volksweerbaarheid vind ik ook nog te pruimen

[Pantalaimon]

avantgarde? Experimenteel?

JA! ik ga dit topic eens goed doorlezen